Στο νησί της Ρόδου το θρησκευτικό στοιχείο είναι έντονο σε όλες τις φάσεις της ιστορίας του. Εκτός των αρχαίων ιερών, τα σημαντικότερα εκ των οποίων χρονολογούνται στην ελληνιστική περίοδο, έχουν εντοπιστεί και περισσότερες από 60 βασιλικές των παλαιοχριστιανικών χρόνων. Άλλες σώζονται ελάχιστα, σε άλλες διακρίνεται σαφώς η κάτοψη, ενώ άλλες έχουν εν μέρει ενσωματωθεί στα θεμέλια των νέων μικρότερων σταυροειδών ναών. Επιπλέον, σημαντικοί ναοί ανεγέρθηκαν και κατά την περίοδο κατάληψης του νησιού από τους Βυζαντινούς, τους Ιππότες και αργότερα τους Ιταλούς. Στην πλειονότητά τους αυτές οι εκκλησίες συνεχίζουν να λειτουργούν έως και σήμερα ενίοτε με ορισμένες τροποποιήσεις. Οι σημαντικότεροι ναοί αυτής της περιόδου είναι οι ακόλουθοι:
Παναγιά του Κάστρου ή της Νίκης στη Μεσαιωνική Πόλη. Πρόκειται για ένα σταυροειδή εγγεγραμμένο ναό του 11ου αιώνα, ο οποίος πιθανόν αποτέλεσε το μητροπολιτικό ναό των βυζαντινών χρόνων. Η στέγαση του με γοτθικά σταυροθόλια φαίνεται να εφαρμόστηκε επί Μεγάλου Μαγίστρου H. de Villeneuve, όταν και ορίστηκε ως ο καθεδρικός ναός των Ιπποτών. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας μετατράπηκε σε μουσουλμανικό τέμενος, γνωστό ως Εντερούμ τζαμί, χωρίς ωστόσο ιδιαίτερες μετατροπές στο εσωτερικό του. Προσθήκες έγιναν μόνο στον εξωτερικό χώρο με την προσθήκη ενός μιναρέ και μιας στοάς με θόλους. Επεμβάσεις έγιναν και κατά την περίοδο της ιταλικής κατοχής του νησιού. Σήμερα χρησιμοποιείται ως μουσειακός χώρος για την έκθεση εικόνων της Ύστερης Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής περιόδου, καθώς και ζωγραφικών έργων, κυρίως από αποτοιχισμένες τοιχογραφίες.
Άγιος Φανούρης στη Μεσαιωνική Πόλη. Πρόκειται για έναν ναό του 13ου αιώνα στο σχήμα του ελεύθερου σταυροειδή εγγεγραμμένου ναού, ο οποίος κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας είχε μετατραπεί σε τζαμί γνωστό με το όνομα Πειάλ – ελ – Ντιν. Στο εσωτερικό του διατηρούνται εξαίρετες τοιχογραφίες αντιπροσωπευτικές της διάρκειας χρήσης του.
Ευαγγελισμός της Θεοτόκου στη νεότερη πόλη. Ο πρώην καθολικός καθεδρικός ναός του Αγίου Ιωάννου και νυν ορθόδοξος του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου οικοδομήθηκε κατ’ εικόνα του ναού του Αγίου Ιωάννου των Ιπποτών. Πρόκειται για μία τρίκλιτη γοτθική βασιλική, στην οποία συγχωνεύονται αρμονικά στοιχεία του βυζαντινού και γοτθικού ρυθμού με τα χαρακτηριστικά του ρυθμού που δημιουργήθηκε στη Συρία κάτω από την κυριαρχία των Φράγκων. Στη δεξιά πλευρά του οικοδομήθηκε εκ των υστέρων ένα παρεκκλήσι για τη φύλαξη των σαρκοφάγων των Μεγάλων Μαγίστρων, το οποίο περιλαμβάνει επιπλέον ένα τετράγωνο καμπαναριό με φανερή τη βενετσιάνικη επιρροή. Ο ναός παραμένει αναλλοίωτος εξωτερικά, ενώ στο εσωτερικό προσαρμόστηκε, ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της ορθόδοξης λατρείας, στην οποία και αποδόθηκε το 1947.
Παναγιά στο Μπούργκο στη Μεσαιωνική Πόλη. Πρόκειται για ένα γοτθικό καθεδρικό ναό στον τύπο της τρίκλιτης βασιλικής με δύο τοξοστοιχίες από τέσσερις κολώνες και οξυκόρυφα τόξα και γενικές διαστάσεις 27×36μ. Η κατασκευή του τοποθετείται στο α’ μισό του 14ου αιώνα. Η πρώτη γραπτή αναφορά που σχετίζεται με την Παναγία στο Μπούργκο απαντάται στον Bosio, ο οποίος, με αφορμή το θάνατο του Μεγάλου Μαγίστρου Hélion de Villeneuve το 1346, απαριθμεί τα σημαντικότερα έργα του. Μεταξύ αυτών αναφέρεται και η «ωραιότατη» (bellissima) εκκλησία στην πόλη ή το μπούργκο της Ρόδου (nella città). Η εκκλησία της Παναγίας στο Μπούργκο φαίνεται ότι αποτελούσε μέρος ενός μεγαλύτερου ιδρύματος, με κτήματα, σπίτια, νοσοκομείο και κήπο που διατηρείται έως σήμερα (γνωστό ως πάρκο ‘Αλχαδέφ’). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα προσωνύμια της, όπως Παναγία του Ελέους (Beata Maria Misericordia Burgi Rodi) και Παναγία της Μητρόπολης (Beata Maria de Metropoli). Κατά τη διάρκεια της Ιπποτοκρατίας η εκκλησία δέχθηκε πολλές προσθήκες, όπως γίνεται φανερό από τις πηγές, τις γκραβούρες και τα αρχαιολογικά ευρήματα, είναι όμως αρκετά δύσκολο να αναπαρασταθούν με ακρίβεια η τελική μορφή του μνημειακού συγκροτήματος και ο αριθμός των παρεκκλησίων. Την περίοδο της τουρκικής κατοχής φαίνεται ότι η εκκλησία δεν χρησιμοποιήθηκε ως μουσουλμανικό τέμενος, αφού πιθανόν είχε καταστραφεί κατά την πολιορκία του 1522. Σήμερα, ο χώρος έχει κατά το δυνατόν αποκατασταθεί, είναι ελεύθερος για το κοινό και ενίοτε στο εσωτερικό του διοργανώνονται μουσικές εκδηλώσεις.
Αγία Τριάδα στη Μεσαιωνική Πόλη. Πρόκειται για ελεύθερο σταυροειδή ναό με τρούλο, με σωζόμενες τοιχογραφίες στο δυτικό σκέλος του χρονολογούμενες στον 15ο και 16ο αιώνα μ.Χ. Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας μετατράπηκε σε μουσουλμανικό Τέμενος γνωστό με το όνομα Ντολαπλί.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου