Στρόβιλοι και περίεργα φώτα στη Ρόδο

Ήταν την άνοιξη του 1998, όταν κάποιος από την παρέα υποχρεώθηκε να παραμείνει για διάστημα δέκα περίπου μηνών στη Ρόδο. Ενοικίασε ένα ήσυχο διαμέρισμα σε μια απόμερη γωνιά της πόλης, και άρχισε, παράλληλα με τις λοιπές του ασχολίες, να εξερευνά και τις ομορφιές του νησιού. Το διαμέρισμα διέθετε ένα βολικό μπαλκόνι με άπλετη θέα προς τη θάλασσα, και αρκετές βραδιές ο κάτοικος του συνήθιζε να κάθεται εκεί, πίνοντας το ποτό του και απολαμβάνοντας τη θέα αυτή...
 


Ήταν κατά το καλοκαίρι, όταν παρατήρησε για πρώτη φορά ένα περίεργο φαινόμενο, κοιτάζοντας προς τη θαλάσσια περιοχή μπροστά από τη συνοικία της πόλης που ονομάζεται "Καρακόνερο". Επάνω στο σκούρο φόντο της νυκτερινής θάλασσας διαγραφόταν αχνά μια λευκοκίτρινη κουκκίδα φωτός που διέτρεχε τον ορίζοντα με μεγάλη ταχύτητα και σε ευθεία γραμμή. Μια προσεκτική ματιά απέκλεισε αμέσως το ενδεχόμενο το φως αυτό να προερχόταν από κάποιο μακρινό αεροπλάνο και το μάτι να μπερδεύονταν, συγχέοντας το σκοτεινό ορίζοντα του ουρανού με τον ακόμη πιο σκοτεινό ορίζοντα της θάλασσας. 'Αλλωστε, η ταχύτητα κίνησης του φωτός ήταν τέτοια ώστε υπερέβαινε κατά πολύ την όποια φαινομενική ταχύτητα οποιουδήποτε απόμακρου αεροπλάνου, πολιτικού ή μαχητικού, ενώ η απουσία κάθε θορύβου απέκλειε κάθε τέτοιο ενδεχόμενο. Αν μη τι άλλο, δεν υπήρχε καμία αμφιβολία ότι το περίεργο αυτό φως βρισκόταν κοντά στο επίπεδο της θάλασσας. Το ενδεχόμενο το φως να προερχόταν από κάποιο ταχύπλοο ή άλλο σκάφος ήταν εξίσου απίθανο, αφού, με υπολογιζόμενη απόσταση παρατήρησης περί τα τρία χιλιόμετρα, κανένα κρις κραφτ δε θα μπορούσε να πλησιάσει καν τη φαινομενική ταχύτητα κίνησης της φωτεινής εκείνης κουκκίδας, ενώ η θάλασσα δε φαινόταν ν' αφρίζει καθόλου στο διάβα της, και υπήρχε πάντα και η έλλειψη του παραμικρού ήχου.

Το θέαμα αυτό επαναλήφθηκε αρκετές φορές και το μοτίβο ήταν πάντα το ίδιο. Κατά ακανόνιστες χρονικές περιόδους -μεσολαβούσαν από λίγες ημέρες ως και αρκετές εβδομάδες- μια αχνή, λευκοκίτρινη κουκκίδα φωτός διέσχιζε τη συγκεκριμένη θαλάσσια περιοχή, κινούμενη πάντα σε ευθεία γραμμή, από διαφορετικό σημείο εκκίνησης προς διαφορετική κάθε φορά κατεύθυνση, αλλά με την ίδια πάντα πολύ μεγάλη ταχύτητα, εξαφανιζόμενη απότομα μετά από δύο έως πέντε δευτερόλεπτα, πριν ακόμα χαθεί από το πεδίο παρατήρησης. Σε αρκετές περιπτώσεις ακολουθούσε, μετά από διάστημα ενός με δύο λεπτών, επανεμφάνιση της κουκκίδας σε διαφορετικό σημείο εκκίνησης και με κατεύθυνση διαφορετική από την προηγούμενη, αλλά με ανάλογα λοιπά χαρακτηριστικά. Λόγω του μικρού χρονικού διαστήματος κατά το οποίο η κουκκίδα γινόταν ορατή, και λόγω της μεγάλης της ταχύτητας, ήταν αδύνατο να διαπιστωθεί το κατά πόσο αυτή βρισκόταν στην επιφάνεια της θάλασσας, λίγα μέτρα πάνω, ή λίγα μέτρα κάτω απ' αυτήν. Το βέβαιο όμως ήταν πως, αν επρόκειτο για μία από τις δύο τελευταίες περιπτώσεις, η απόσταση από την επιφάνεια της θάλασσας δε θα πρέπει να ξεπερνούσε τα πέντε μέτρα. Για τους ίδιους λόγους, αλλά και λόγω του ακανόνιστου και απρόβλεπτου της επανεμφάνισης της, η φωτεινή κουκίδα ήταν πολύ δύσκολο να φωτογραφηθεί ή να κινηματογραφηθεί, ενώ η οποιαδήποτε περαιτέρω διερεύνηση του θέματος απαιτούσε χρόνο και μέσα που δεν υπήρχαν.

Πέρασε αρκετός καιρός από τότε, όταν ένας καλός φίλος και συνεργάτης που διέμενε μόνιμα στη Ρόδο και γνώριζε την ιστορία με τα κινούμενα φώτα μας ενημέρωσε πως στην ίδια περιοχή όπου τα φώτα αυτά είχαν γίνει αντιληπτά, το Καρακόνερο Ρόδου δηλαδή, σημειώνονταν τα τελευταία χρόνια συχνοί σχηματισμοί θαλάσσιων ανεμοστρόβιλων («waterspouts» στη διεθνή ορολογία), με αποκορύφωμα την 22η Νοεμβρίου 2002, οπότε και εμφανίστηκαν ταυτόχρονα στην περιοχή πέντε τέτοιοι ανεμοστρόβιλοι, με διαφορετικό χρώμα, μέγεθος και κατεύθυνση κίνησης ο καθένας. Το θέμα είχε δημοσιευτεί και σε κάποιες τοπικές εφημερίδες. Το προηγούμενο διάστημα είχαν φωτογραφηθεί στην περιοχή αρκετοί τέτοιοι ψηλόλιγνοι επισκέπτες, οι οποίοι και απεικονίζονται στις παρακάτω φωτογραφίες.
Το φαινόμενο του σχηματισμού στροβίλων στην ατμόσφαιρα, πάνω από ξηρά ή θάλασσα, αποτελεί ασυνήθιστο και σπάνιο θέαμα για τους περισσότερους ανθρώπους, είναι όμως ένα από τα πιο μελετημένα και γνωστά αντικείμενα έρευνας για τους μετεωρολόγους και τους γεωφυσικούς, καθώς, πέρα από τις καταστροφικές τους πολλές φορές συνέπειες και τη μεγάλη ποικιλομορφία των χαρακτηριστικών με τα οποία αυτοί εκδηλώνονται, ο ουσιώδης μηχανισμός δημιουργίας τους παραμένει άγνωστος, παρά την ανάπτυξη διαφόρων περίπλοκων προσεγγίσεων και θεωριών (http://www.ph.ed.ac.uk/fluids/turbulence/dns.html). Έτσι, είναι γνωστό π.χ. ότι η σύγκρουση θερμών αερίων μαζών με ψυχρά υπερθαλάσσια αέρια μέτωπα και η ύπαρξη μεγάλων φορτίων στατικού ηλεκτρισμού στην ατμόσφαιρα ευνοούν τη δημιουργία τους, και ότι στο επίκεντρο τους υπάρχει πάντα μια περιοχή πολύ χαμηλής βαρομετρικής πίεσης. Μαθηματικό, όμως, μοντέλο που να εξηγεί την περιστροφική τους κίνηση ή την κάθετη σε σχέση με το επίπεδο περιστροφής δύναμη έλξης ή άπωσης που αναπτύσσεται, δεν υπάρχει. Η ποικιλία των μορφών με τις οποίες εκδηλώνονται οι στροβιλισμοί είναι εντυπωσιακή. Υπάρχουν και πολλών άλλων ακόμα ειδών.

Ανάλογη με την ποικιλομορφία τους είναι και η ποικιλία των ονομάτων που τους αποδίδεται. Έτσι, στα ελληνικά υπάρχουν οι όροι «ανεμοστρόβιλος, ρουφήχτρα, ανεμορούφουλας, σίφουνας, κυκλώνας, αντικυκλώνας, τυφώνας», ενώ στα αγγλικά φέρονται με ονόματα όπως «twister, maelstrom, whirlwind, waterspout, rotary storm, Karman clouds, dust devil, sandspout, hurricane, tornado, wind eddy, cyclone, anticyclone, typhoon, vortex» (και αναφέρουμε μόνο τα πιο συνηθισμένα). Τα ονόματα αυτά, αν και περιγράφουν όλα στροβιλισμούς του ανέμου, δεν είναι ακριβώς συνώνυμα μεταξύ τους, με το «hurricane», για παράδειγμα, να αναφέρεται συγκεκριμένα σε τροπικούς κυκλώνες που κινούνται με ταχύτητα μεταξύ 73 και 136 κόμβων την ώρα. Ο «κυκλώνας», πάλι, έχει αριστερόστροφη φορά στο βόρειο ημισφαίριο και δεξιόστροφη στο νότιο, σε αντίθεση με τον «αντικυκλώνα», που έχει δεξιόστροφη στο βόρειο και αριστερόστροφη στο νότιο.

Σε όλα αυτά τα μετεωρολογικά φαινόμενα οι αρχαίοι λαοί απέδιδαν θεϊκή προέλευση και ιδιότητες, εκφράζοντας κατ' αυτόν τον τρόπο το δέος που τους ενέπνεε η απότομη εμφάνιση και η βιαιότητα με την οποία αυτά εκδηλώνονταν. Ο Τυφώνας, για παράδειγμα, εμφανίζεται ικανός να κατανικήσει ακόμα και το Δία, όπως περιγράφεται στο παρακάτω απόσπασμα, που προέρχεται από το "Λεξικό της Ελληνικής και Ρωμαϊκής Μυθολογίας" του Pierre Grimal.

http://www.iranon.gr/ELLADA/ELLADA2TEXT.htm

Posted in: Φαινόμενα